Fair use

Auteursrechtbescherming is niet absoluut. Er bestaan verschillende soorten van zogenaamd "fair use" die zijn toegestaan in de Verenigde Staten en een aantal andere landen. Hier zijn een paar voorbeelden van fair use:

• Je kan een kort stukje van een werk citeren met als doel het originele werk te bekritiseren.
  De definitie van kort is ingewikkeld en anders voor bepaalde werken. Je kan misschien wel een hele pagina van een roman gebruiken, maar in een prentenboek voor kinderen is een hele pagina al een vrij groot deel van het gehele werk. Dan is een hele pagina citeren niet toegestaan. Het kosten meerdere rechtszaken om te bepalen of de hip-hoptechniek van oude muziek samplen legaal was. (Het antwoord: meestal niet, behalve als toestemming is gegeven van de opgenomen artiest en de tekstschrijvers.)
• Je kan krantenartikelen kopiëren met als doel les te geven als de vermelde gebeurtenis in het artikel niet verwacht was toen je je les voorbereidde en je niet jaar na jaar hetzelfde artikel blijft gebruiken.
  Dit is waarom de krant van die dag in de les bespreken legaal is, zelfs als de leraar kopieën van de artikelen uitdeelt. (Dit soort fair use geldt ook voor materiaal dat niet gloednieuw is, maar het is dan moeilijker om jezelf te verdedigen met het argument dat je je les niet kon voorbereiden. )
• Je kan een parodie van het werk maken.
  De meest beroemde rechtszaak hiermee was de roman The Wind Done Gone van Alice Randall uit 2001. Het is een hervertelling van het verhaal Gone with the Wind van Margaret Mitchell uit 1935, dat gaat over Scarlett O'Hara, een rijke slavenhouder, uit het zuiden van de Verenigde Staten voor de Amerikaanse burgeroorloog. De roman van Randall vertelt het verhaal uit het oogpunt van een van Scarletts slaven, Cynara. Mitchells nakomelingen klaagde Randaal en haar uitgever aan voor schending van het auteursrecht, maar Randall beweerde dat haar werk onder fair use viel vanwege de regel van parodie. Nadat een gerechtshof een uitspraak tegen Randall had vernietigd, werd de rechtszaak beslecht nadat de uitgever, Houghton Mifflin, een deel van de opbrengsten aan het overwegend zwarte Morehouse College had gedoneerd.
  
  Copyright 2016 door Ruben Bolling. Met toestemming gebruikt.

Er zijn andere manieren om andermans woorden te gebruiken die technisch gezien niet fair use zijn, maar wel legaal:

• Titels vallen niet onder het auteursrecht. Je kan een lied schrijven dat "Heb je even voor mij" heet, zo lang het lied anders klinkt dan de versie van Frans Bauer.
• Je kan, natuurlijk, alles kopiëren zolang je toestemming hebt van de auteursrechthouder.
• Auteurs die willen dat hun werk algemeen verkrijgbaar is en bruikbaar in meerdere manieren die ze zelf niet bedacht hadden, zoals de auteurs van deze lessen, zullen vaak een algemene licentie toevoegen aan hun werk, zodat iedereen toestemming heeft om het te gebruiken, zoals bijvoorbeeld een Creative Commons license.
Kijk naar de onderkant van deze pagina. Dit lesprogramma valt onder de CC-BY-NC-SA licentie wat betekent dat iedereen deze lessen kan gebruiken en uitgeven, zelfs een aangepaste versie, op voorwaarde dat ze de auteurs vermelden (BY, door The University of California, Berkeley, and Education Development Center, Inc.), de lessen non-commercieel gebruiken (NC, niet om winst te maken), en een aangepaste versie dezelfde licentie te geven (SA, share-alike, deel op dezelfde manier). Door het NC deel is dit technisch gezien geen "gratis licentie", die toestemming zou geven voor ieder doel (dus ook om winst te maken). Men maakt nog steeds ruzie over het feit of het ethisch nodig is om toestemming te geven voor vrij gebruik.